Eve yeni bir bebek geldiğinde büyük çocukta kıskançlık duygusu çok sık görülür. Klinik Psikolog Sümeyye Üstün, "Bu dönemde çocuğun duygularını anlamak ve eşit sevgi göstermek çok önemlidir" dedi. İşte uzman isimden kardeş kıskançlığı ile sağlıklı başa çıkmanın yolları..
Eve yeni bir bebek geldiğinde büyük çocuğun yeni gelen kardeşini kıskanması sık sık görülen ve gelişimsel açıdan normal bir duygudur. Bir zamana kadar anne babanın sevgisinin merkezinde olan çocuk, bu sevginin paylaşılmasını bir tür kayıp olarak deneyimler. Bu durum Adler tarafından "tahtını yitiren kral" olarak tanımlanır. Büyük çocuk, sevginin ve ilginin tek merkezi iken şimdi tacını bir sonraki çocukla paylaşmak zorunda kalır. Bu yeni durum başlangıçta çocuk için nasıl yöneteceğini bilmediği bir kaygı oluşturabilir.
Anne babalar zaman zaman bu kıskançlık durumunu nasıl yöneteceği konusunda kafa karışıklığı yaşayabilirler. "Büyük çocuğun kıskançlık duygusu görmezden mi gelinmelidir?", yoksa "Küçük çocuk büyük çocuk da oradayken sevilmemeli midir?", "İkisinin de anne babanın eşit derecede gözdesi olduğu duygusu nasıl verilebilir?" gibi sorular birçok ebeveynin zihninden geçen sorular olabilmektedir.
OLASI KARDEŞ KISKANÇLIĞI TEPKİLERİ
- Anneye yapışma,
- Alt ıslatmaya başlama,
- Bebeksi konuşma ve bebeksi davranışlar,
- Yarış haline bürünme,
- Okulda zorlanma,
- İçe kapanma, sessizlik veya öfke,
- Oyunlarında kıskaçlık veya rekabet temaları işleme, vb.
Çocuklar yaşlarına veya içinde bulundukları koşullara göre bu tepkilerden birini veya birkaçını gösterebilirler. Bu noktada duruma göre farklı ebeveyn destekleri sağlanabilir. Çocuğun rutinlerinin mümkün olduğunca korunması ise her yaş iş yapılması gereken önemli bir destektir. Bunun haricinde, anneye yapışma veya bebeksi tavırlara dönme gibi tepkiler gösteren küçük bir çocuk, ebeveyniyle daha fazla temas kurmaya ihtiyaç duyabilir. Veya yarış haline bürünerek daha rekabetçi tepkiler gösteren bir çocuğun güçlü yönleri desteklenerek ufak sorumluluklar verilebilir.
ANNE VE BABALAR "YA ONU KISKANIRSA" KAYGISINDAN UZAK DURMALIDIR
Bu süreçte bazı anne babalar, henüz daha hamilelik dönemindeyken dahi "Ya onu kıskanırsa…" gibi yüksek düzey bir kaygı yaşayabilirler. Öyle ki, bu yeni haberin büyük çocuğa nasıl verileceği, onun olası tepkileri, vs. öyle büyük bir kaygı uyandırır ki, anne babalar bunu yapmaktan çekinebilirler. Bu konuda en önemli şey, anne babanın sakin ve kendinden emin olması, çocuğa yeni durumun hayatlarında bazı şeyleri değiştirecek olmasıyla birlikte mevcut sevgi ve güvenin eksilmeyeceği hissini vermesidir. Çocuklara en sade ve en somut şekilde açıklama yapılmalıdır. Çocukların sorularına net ve basit cevaplar verilmelidir. Böylece çocuklar yeni kardeşten dolayı kaygı yaşasalar ve kıskansalar dahi gitgide "Bu sanırım o kadar da kötü bir şey değil" duygusu yerleşir.
KISKANÇLIK DUYGUSU SUÇLULUK DUYGUSUNU DA BERABERİNDE GETİRİR
Bir çocuğun kardeşi olduğunda büyük çocuk, onu bir yandan merak eder ve severken bir yandan da ilgiyi aldığı için ona karşı öfke ve saldırgan duygular taşır. Bu durum çocuk için çatışmalı ve karmaşık bir duygudur. Sevdiği birine karşı öfke ve saldırganlık gibi kötü duygular da besliyor olması suçlu hissettirir. Çocuk "Bazen onun üzülmesini istiyorum. Acaba ben kötü biri miyim?" gibi düşüncelerle suçluluk duygusunu ifade edebilir, etmese de bunu içinde yaşayabilir.
Böyle bir durumda ebeveyn, her iki duygunun da kabul edilebilir olduğunu çocuğa göstermelidir. Sevdiğimiz bir insana karşı öfke de duyabiliriz. Öfke duymamız kötü biri olduğumuz anlamına gelmez. Böyle bir durumda çocuğun deneyimini ona yansıtmak yoğun duyguların yatışmasına yardımcı olur. Örneğin ebeveynler, "Kardeşinle sürekli ilgilendiğim için sevgim sana yetmezmiş gibi geliyor, bu yüzden onun gitmesini istiyorsun" veya "Kardeşine vurdun çünkü onu daha çok sevdiğimizi düşündün" gibi yansıtmalarla çocuğun gerçek deneyimine karşı duyarlı davranabilirler.
KARDEŞ KISKANÇLIĞINDA ANNE BABANIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
- Çocuğun duygusunu isimlendirin ve ona yansıtın. Örneğin, "Kardeşinin ilgi görmesine üzülüyorsun." Ancak bunu yaparken duyguları yargılamaktan
kaçının. Örneğin kardeşine olan ilgiye üzülmenin yanlış bir şey olduğunu ima etmek veya hissettirmek gibi.
- Büyük çocuğa özel zaman ayırmayı ve rutinlerini sürdürmeyi ihmal etmeyin.
- Aşırı idealize etmeyin. Örneğin, "Sen artık abi/abla oldun, kıskanmak yok" gibi cümleler baskı oluşturur.
- Yeni bebeği "rakip" konumuna koymayın. Örneğin, "O küçük olduğu için anlamıyor/yapamıyor. Sana daha çok ihtiyacım var."
- İki kardeşin birer rakip yerine bir ekip olduğu öğretilmelidir.
- Yeni bebeğin bakımıyla ilgili sorumluluk vermek veya yardım talep etmekte ısrarcı veya baskıcı olmayın.
PROFESYONEL DESTEK ALMAYI İHMAL ETMEYİN
Kardeş kıskançlığı geçici bir durumdan ziyade duygusal bir uyumlanma sürecidir. Kardeş kıskançlığında yaşanan kırılmalar, çocukların gerçek hayata hazırlanması için çok kıymetlidir. Hayatta her istediklerinin olmayacağını, tüm ilginin merkezi olamayacaklarını, hayatta başkalarının da var olduğunu ve onların da farklı farklı ihtiyaçlarının olabileceğine dair ciddi uyumlanma örüntüleri geliştirirler. Bu dönem sancılı olmakla birlikte oldukça kıymetli duygusal çıktıları da beraberinde getirmesi bakımından önemli bir süreçtir. Bununla birlikte, süreci yönetirken baş etmekte zorlandığınız yerlerde profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.
Klinik Psikolog Sümeyye Üstün
BİR YORUM YAPIN 0